Actievoerders tegen het verplicht dragen van een mondkapje in publieke ruimten werden eind vorig jaar in Nunspeet op de huid gezeten door agenten.
De media berichtten begin december 2020 dat er in Nunspeet verschillende ‘mondkapweigeraars’ zijn gearresteerd. Er wordt gesuggereerd dat ‘de groep in de winkels geen mondkapje wilde dragen.’ In beelden op sociale media is echter niet te zien dat de betrokkenen een winkel willen binnengaan. Wat wel duidelijk is, is een gewelddadige arrestatie van verschillende burgers. Nu kun je het met de demonstranten oneens zijn, maar deze reactie van de overheid is ongepast. Wat is er aan de hand?
Op 5 december 2020 besluiten dertien inwoners van Nunspeet en Harderwijk om actie te voeren in het centrum van Nunspeet. Zij willen een proefproces uitlokken over het dragen van een mondkapje. Bij de actie gaat het alleen om het mondkapje en houden de deelnemers wel afstand van elkaar en van anderen. Sommige deelnemers kunnen geen mondkapje dragen in verband met medische aandoeningen, anderen weigeren uit principe met een verwijzing naar de Grondwet.
Het is een bont gezelschap. Onder hen oorlogsveteraan en tegelzetter Marcel die al diverse jaren wacht op een PTSS-diagnose door het ministerie van Defensie. Ook Martina, werkzaam in de zorg, Christian, een voormalig buitengewoon opsporingsambtenaar (boa) afval en milieu en Annemiek die in de thuiszorg werkt, doen eraan mee. Een deel van de deelnemers wil geen mondkapje dragen in verband met een aandoening, een ander deel omdat het dragen hun gezondheid zou aantasten.
Ze hebben zich verenigd in de actiegroep Wakker Nunspeet. De dertien deelnemers aan de actie verzamelen zich op het parkeerterrein bij Boni Supermarkets. Doel is niet om met dertien personen een winkel in te lopen, maar steeds met enkele actievoerders te gaan winkelen in de hoop een boete te krijgen.
Hema
De actie begint bij de Hema, de winkelketen die de mazen van de wet op zoekt. Vijf mensen lopen door de winkel, maar er wordt niet gereageerd. Pas buiten spreekt een jonge Hema-werknemer de actievoerders aan. Met een mondkapje op, dat alleen zijn mond bedekt en niet zijn neus, zegt hij dat de actievoerders zich aan de regels van de winkel moeten houden. Als een van de actievoerders iets over zijn mondkapje zegt, blijft het stil.
Vervolgens is Action aan de beurt, ook een keten die creatief onder de regels probeerde uit te komen. Vier actievoerders lopen door de winkel zonder reactie. Het volgende doel van de groep is supermarkt Jumbo, een supermarktketen die begin december nog niets meldt over het al dan niet verplicht dragen van mondkapjes in de winkel.
Pas bij de kassa, als er een opstopping plaatsvindt door slechte doorloop, wordt duidelijk dat er zes mensen zonder mondkapjes in de rij staan. Niemand spreekt de actievoerders aan, geen discussie. De rij lost zich op en de actievoerders lopen naar buiten. Net als Action maakt Jumbo geen melding van de mondkapjesweigeraars en schakelt de politie niet in.
Boa’s
Na de Jumbo wordt de actie beëindigd, zonder boete helaas. Marcel keert terug naar zijn auto bij Boni Markets en wacht daar op enkele andere deelnemers. Die komen echter niet opdagen en daarom besluit hij terug te lopen naar het plein bij de dorpskerk en de Xenos.
Als hij ter plaatse komt blijken twee boa’s een van de andere deelnemers aan het protest te zijn gevolgd. De boa’s hebben een melding gekregen van de Hema en tevens de politie gewaarschuwd. Chris loopt op Marcel af en zegt dat de boa’s om zijn legitimatie vragen, ditzelfde doet de net gearriveerde politie.
Er ontspint zich een discussie, want zowel de boa’s als de agent willen niet aangeven waarom Chris zijn legitimatiebewijs moeten tonen. Hij loopt namelijk gewoon door het centrum, waarom zou hij zich moeten legitimeren? Om de Hema melding? Dat geeft de politie niet aan en tot op heden is onduidelijk of de boa’s en de politie een overtreding hebben vastgesteld of beelden hebben gezien. Wel is duidelijk dat de Hema de enige winkel is die een melding heeft gedaan.
Langzaam escaleert de situatie omdat niet alleen Chris nu om zijn legitimatie wordt gevraagd, maar ook Marcel die stelt dat de agent eerst zijn dienstnummer dient te geven en dat hij zich daarna wel wil legitimeren. Een van de agenten schakelt over op een schoolmeesters-toon en dan escaleert de situatie verder. Het blijft onduidelijk waarom een legitimatiebewijs wordt gevorderd. De politie communiceert volstrekt niet, een van de agenten draagt zelfs geen mondkapje en zowel agenten als boa’s houden geen gepaste afstand terwijl ze met de mensen praten.
Terwijl de demonstranten rustig blijven en bereid zijn mee te gaan naar het bureau gaat de politie over tot arrestatie, zelfs met handboeien. Uiteindelijk worden er zes mensen gearresteerd waaronder twee minderjarigen van 14 en 15 jaar oud.
Lachende burgemeester
Op het politiebureau blijkt de arrestatie niets te maken te hebben met de weigering om een mondkapje te dragen in de Hema, waar melding van zou zijn gemaakt. De actievoerders worden bekeurd omdat ze weigerden hun identiteitsbewijs te tonen, verzet tegen arrestatie en belediging. De twee minderjarigen, wiens identiteitsbewijs niet is gevraagd, zitten vijf en een half uur vast.
Na een paar uur staan de mensen weer buiten, wel met media-aandacht, al hebben de journalisten met geen enkele actievoerder gesproken. In de media wordt zelfs gesproken over een van de actievoerders alsof die het mondkapje van een agent zou hebben afgetrokken, maar die agent droeg er zelf geen.
De SGP-burgemeester van de Weerd lachte de actievoerders uit nadat zij hem vroegen om excuses over het gewelddadige politieoptreden zonder reden. De eenzijdige berichtgeving in de media geeft de gemeente en politie een week later een vrijbrief om een demonstratie tegen de mondkapjesplicht in openbare publieke ruimten uit het centrum te verwijderen.
Een half uur voor aanvang van de demonstratie zegt agent Berry Auée tegen Marcel dat hij niet kan garanderen dat de politie geen geweld gaat gebruiken tegen de actievoerders op het Marktplein. Waarom is onduidelijk. Auée vertelt Marcel iets onsamenhangend over het feit dat de politie de veiligheid van demonstrerende burgers niet kan garanderen. De situatie zou dan worden overgenomen door de veiligheidsregio en zou hij niets meer te vertellen hebben. Het klinkt onheilspellend en de demonstratie wordt ver van het centrum verwijderd.
Intimidatie
Sinds die actie van 5 december 2020 heeft de politie het duidelijk op het handjevol actievoerders gemunt en probeert ze te intimideren. De boetes van die de actievoerders voor het protest krijgen opgelegd, worden door de agenten ’s avonds laat bij de demonstranten thuisbezorgd. Tijdens de demonstratie van 12 december 2020 was de politie paraat met paarden, bikers, busjes en auto’s alsof het een risicowedstrijd in de eredivisie betrof.
Een van die actievoerders woont alleen met kind in een woning in het bos in Hulshorst. De agenten wandelen geruime tijd zonder duidelijke reden om het huis heen. Ook bij Marcel zijn al diverse keren agenten zonder reden aan de deur geweest, Nadat hij heeft gewinkeld staat er een motoragent en drie andere politiefunctionarissen hem bij de uitgang op te wachten. Pure intimidatie. Demonstratierecht anno 2020, echter helaas niet veel anders dan de voorbije decennia.