Het politieoptreden bij de verboden demonstratie op 5 mei 2020 was niets bijzonders, zo wordt er meestal opgetreden bij het niet aanmelden van een demonstratie. Wegwezen! Erg in lijn met grondwettelijke rechten is die houding van politie en bestuur niet, maar het is de regel. Op 5 mei 2020 hard optreden toont echter vooral aan dat de overheid enig contact met de werkelijkheid kwijt is. Corona of niet voor een weerbare rechtstaat is het noodzakelijk dat de vrijheid van meningsuiting en het recht op betoging niet met knuppel en paard de gevangenis of de trein naar huis in wordt gemept. Dan is er echt niets meer te vieren.
De vraag is natuurlijk waar gaat het dan fout. Is het de basishouding van oprotten, ga toch werken, of is er aanvankelijk een open houding naar grondrechten, maar ontspoort de repressie door allerlei omstandigheden. Openbaar gemaakte documenten, hoewel voor een groot deel gecensureerd, openbare bronnen, sociale en gewone mediaberichten en verhalen van deelnemers leveren een interessante inkijk op een overheid die geen raad weet met protesten tegen coronamaatregelen. Dit onvermogen duurt tot het eind van de coronacrisis zoals optreden in 2021 in Amsterdam laat zien.
Op 5 mei 2020 is er echter iets bijzonders aan de hand. De demonstratie is niet aangemeld en dat betekent eigenlijk maar een ding: “Demonstratie 5 mei wordt door burgermeester niet toegestaan, indien er demonstranten verschijnen worden zij aangehouden op basis van de WOM.” Zo staat het dan ook in een van de vier “presentatie t.b.v. Operationele kaderbriefing Demonstratie tegen Covid 19 maatregelen”. Een dergelijke operationele briefing wordt gehouden voor de aanvang van de festiviteiten van de dag, in dit geval 5 mei 2020. Het vreemde is dat er in de andere drie presentaties verschillende beleidsuitgangspunten worden verwoord.
De standaard is dus, niet aangemeld, niet toegestaan, maar in de andere presentaties staan ook mildere uitgangspunten zoals “demonstratie alleen op het Malieveld” en “het voorkomen dat een demonstratie ontstaat op een andere locatie in het centrum van Den Haag dan op het Malieveld.” Welke presentatie(s) de politiemanschappen voorafgaande aan de inzet hebben gezien is van belang om te weten waarom er zo fors is opgetreden.
Ook ten aanzien van de coronamaatregelen tonen de presentaties grote verschillen. Bij een presentatie is het meteen afgelopen met de grondrechten pret: “Indien demonstranten zich niet aan Coronavoorschriften, houden dan demo direct beëindigen (na contact BM (burgemeester red.).” Volgens de presentaties is beëindiging mogelijk op grond van “artikel 5 WOM (bescherming van de gezondheid).” Om welke voorschriften het hier gaat wordt niet in deze specifieke presentatie vermeld. Mondkapjes waren in mei 2020 niet verplicht, anderhalve meter afstand houden wel. Hoe die afstand te controleren bij een groep demonstrerende mensen lijkt enigszins willekeurig en wordt niet gespecificeerd. Een andere presentatie is dan ook iets milder: “Een Eventuele demonstratie/manifestatie op het Malieveld in goede orde te doen verlopen en in lijn met de maatregelen in verband met COVID-19 (1,5m afstand).”
De 5 mei 2020 demonstratie heeft geen lange voorgeschiedenis. Het protest us niet aangemeld en er is geen communicatie met de organisatoren. Na een eerder protest, op 28 april 2020, wordt op social media aangekondigd op 5 mei 2020 opnieuw te protesteren en niet alleen in Den Haag. In de oproepen worden naast Den Haag diverse andere steden genoemd zoals Amsterdam en Utrecht. Uiteindelijk vindt niet alleen in Den Haag een wat groter protest plaats, maar ook in Utrecht waar een colonne auto’s in de stad rondrijdt met ongeveer honderdvijftig deelnemers.
De oproepen om een stem te laten horen worden voor 5 mei verspreid door de ‘gele hesjes’, ‘Nederland in opstand’, ‘Burger Bond Nederland’, ‘Nederland slaap lekker verder’, ‘volk word wakker’, ‘StopDeLockdown’ en enkele andere initiatieven. Hoewel in de media en ook in de documenten van de politie de indruk wordt gewekt dat het een demonstratie is tegen van alles, van 5G tot ‘Break the system’ en de anderhalve meter maatregel is er duidelijk een gemene deler bij de demonstranten, zij roepen om ‘vrijheid’.
Demonstreren voor het abstracte begrip ‘vrijheid’ op de dag van de vrijheid, klinkt bijna historisch. De deelnemers aan de demonstratie lijken zich daar volstrekt niet van bewust. Het protest heeft geen centrale organisatie, het lijkt alle kanten op te gaan, sprekers zijn er niet echt, iedereen is spreker. De demonstratie is duidelijk een herhaling van 28 april 2020. Dat protest was ook een roep om het ongenoegen te laten horen. Uit de stukken blijkt dat de politie niet te spreken is over deze demonstratie van 28 april die volgens de autoriteiten door de ‘Burgerbond Nederland’ is georganiseerd.
In de politiedocumenten wordt gesteld dat die “demonstratie niet is aangemeld, dat het contact met de organisatie zeer moeizaam is en dat de demonstranten de noodverordening overtreden.” Het protest op 28 april trekt tussen de 100 tot 200 deelnemers en begint op het Binnenhof, wordt door de politie verplaatst naar het Plein en later ingesloten en naar het Malieveld gepusht, om vervolgens met zachte hand te worden beëindigd. Directe aanleiding van de demonstratie op 28 april is een nieuwe persconferentie waarin Mark Rutte verlenging van de coronamaatregelen aankondigt.
Nederland is dan al ruim een maand in ‘intelligente lockdown’ zoals de regering het bestempelt, de onzekerheid is groot. Vaak wordt de indruk gewekt alsof het voor de wetenschap allemaal glashelder is, maar zeker in hinsight is dat allerminst zeker. Dit betekent niet dat er van de demonstranten enige compassie gevraagd kan worden met de kwetsbaren in de samenleving. Als echter de overheid dat zelf ook niet doet, gezien de houding van de autoriteiten naar verzorgings- en verpleegtehuizen, is het de vraag of het wegzetten van deze demonstranten als niet-intelligent, als wappies, wel correct is, helemaal op een symbolische dag als 5 mei.
Terug naar 28 april 2020. Wat een kleine groep demonstranten allemaal niet teweeg kan brengen. De politie is niet alleen niet te spreken over de demonstranten, ze bestempelt de sfeer ook als ‘grimmig’. Dat die grimmige sfeer misschien met het politieoptreden zelf te maken heeft, verplaatsing van het Binnenhof naar het Plein daarna insluiting en pushen naar het Malieveld om met ‘zachte hand’te worden beëindigd, wordt niet opgemerkt. De politie vindt namelijk dat haar uitgangspunt is de “inzet … om binnenhof vrij te houden en groep in te boxen.” Een deel van de tekst is gecensureerd, maar duidelijk is dat de politie niet wil dat mensen demonstreren bij de plek waar de persconferentie wordt gehouden. Dat dit tot verontwaardiging bij de demonstranten leidt is natuurlijk logisch. De politie is daar altijd verbolgen over, terwijl het fundament van het grondrecht om de mening te laten horen juist bedoeld is om dat te doen op de plaats-delict.
De typering van ‘grimmig’ is naast het al dan niet toelaten van de demonstratie op 5 mei 2020 het startpunt van de dag van de vrijheid. Het bestuur heeft ook besloten dat het Binnenhof, het Plein en een geheime gecensureerde locatie ook no-go zones zijn. Blijft over het Malieveld, daar is echter Staatsbosbeheer verbolgen over. Staatsbosbeheer is beheerder van het Malieveld. Zij wil “geen medewerking verlenen aan een (niet aangemelde) demonstratie op het Malieveld.” Ook het gras wil geen grondrechten toelaten: “De potentiële schade is te groot voor het jonge gras, de net herstelde en ingezaaide delen inclusief de nu zachte toplaag. Dat geldt ook voor de bermen.” Demonstreren op 5 mei voor de vrijheid is niet toegestaan. Een gesubsidieerd vrijheidsvuur wel: “Daarnaast faciliteren wij het Vrijheidsvuur op het Malieveld, op de enige plek die op dit moment in goede staat is,” schrijft Staatsbosbeheer aan politie-eenheid Den Haag.
Zie hier de voorbode van de arrestatie van tachtig mensen die van hun grondrechten gebruik maken op 5 mei. Op de dag zelf komen rond de 300 mensen protesteren, ze bewegen zich een beetje tussen Den Haag Centraal en het Malieveld, wat dus niet betreden kan worden, in het Prinsessepark. De onduidelijke inzet, verboden of toch toegestaan en al dan niet optreden bij overtreding van de coronamaatregelen, zorgen voor een grimmige houding van de politie. Deze is versterkt door alle verzamelde inlichtingen.
In totaal zijn er zes inlichtingenrapportages over de demonstratie van 5 mei 2020 gemaakt: Drie TOOI-informatierapporten openbare orde (TOOI is Team Openbare Orde Inlichtingen) 6612-2020, 6613-2020 en 6621-2020 d.d. 1 mei 2020, een Signaalrapport DRIO (Dienst Regionale Informatie Organisatie Den Haag), d.d. 2 mei 2020, een OSINT (Open Source Intelligence) Rapportage d.d. 4 mei 2020 en Informatierapport demonstratie 5 mei, Den Haag, DRIO, RIK (regionaal informatieknooppunt), d.d. 4 mei 2020.
Al deze inlichtingenrapportages zijn geheim en volledig gecensureerd. Het spreekt echter voor zich wat er in die rapportages staat. Gezien de vele oproepen op social media zullen al deze oproepen, de deelnemers van de pagina’s en groepen waarin de aankondigen worden verspreid door de politie wasstraat zijn gehaald. Komen zij voor in de politie systemen en zo ja met wie hebben zij contacten. Op radicaal linkse websites wordt vermeld dat enkele van de demonstranten extreemrechts zijn en/of extreemrechtse connecties hebben. Dit zal de politie ook niet ontgaan zijn. Uit onderzoek naar andere demonstraties is duidelijk geworden dat de politie extreemrechtse of vermeende extreemrechtse sympathisanten vanaf hun huisdeur tot aankomst bij een demonstratie in de gaten houden. Naast extreemrechts en voetbalsupporters kijkt de politie ook naar krakers en radicaal linkse activisten. Van al die groepen waren enkelen aanwezig op zowel 28 april als op 5 mei 2020.
Al die inlichtingen zorgen niet voor een verlaging van de gespannen houding op Bevrijdingsdag, maar werken eerder spanning verhogend. De usual suspects zijn er weer, denkt de politie, het gaat weer uit de hand lopen. Onderzoek naar andere demonstraties toont die grondhouding van de overheid aan. Als bepaalde groepen deelnemen aan een protest is de kans op escalatie vanuit de politie groter. De ‘sfeer’ is dan al vanaf het begin van de demonstratie grimmig. Twee andere elementen zorgen ervoor dat vanaf het begin duidelijk is dat de politie fors gaat optreden of althans haar gezag zal tonen in tegenstelling tot 28 april 2020.
Het eerste element lijkt niet relevant, maar in de begintijd van de coronacrisis echter uiterst gevoelig. Na de demonstratie op 28 april is er geklaagd over het optreden van de politie. De klacht wordt door de politie in de stukken als volgt weergegeven: “Klacht richting politie over niet optreden tegen overtreden noodverordening.” Meestal hebben komen klachten over de politie niet terug in politiedocumenten, ze lijken niet te bestaan, maar deze klacht wordt zelfs in de briefingspresentatie vermeld. Natuurlijk is het nieuw, de pandemie en de coronamaatregelen. Wat te doen bij een protest tegen deze maatregelen? Op het ‘eerste vooroverleg SGBO DEMO 5 mei 2020 (overleg 1-5-20)’ wordt echter al een voorzet gegeven voor een antwoord op die vraag: “Juridisch kader: WOM (uitzonderingsgrond Volksgezondheid), demo’s vallen niet onder noodverordening.” Aan de andere kant kun je zeggen, de volksgezondheid is een belangrijk geod, daar moet de overheid voor staan, optreden dus zoals de klager eist.
De aandacht voor de klacht in de briefings moet ook gezien worden in het licht van de opmerking over de demonstratie van 28 april dat er “veel pers aanwezig” is. De politie lijkt een oorzakelijk verband te leggen tussen de klacht en de aanwezigheid van de media die naast de beelden van een saaie persconferentie gelukkig wat actie kunnen tonen. “Veel media aanwezig, beeld dat werd geschetst dat demonstranten veel ruimte kregen en niet gehandhaafd werd,” staat in het verslag van ‘overleg 1-5-20’. Over de demonstratie van 5 mei 2020 schrijft de politie dat de aandacht nog veel groter is: “De Wereld kijkt mee!!!!” De empowerment die dan volgt is bijna eng en komt nogal sektarisch over: “Wij gebruiken op professionele wijze geweld, Wij gebruiken correcte taal, Wij hebben de uitstraling van een krachtige ME, Wij maken het verschil !!!!” Het komt over als het geschreeuw voor aanvang van een wedstrijd die gewonnen moet worden.
Er is echter geen wedstrijd, er is gewoon een demonstratie van mensen die tegen bepaald beleid zijn, dat kun je verstandig, slecht, leuk etc. vinden of niet, maar het belangrijkste is dat deze mensen hun grondrechten moeten kunnen uitoefenen, helemaal in crisistijd.
Het vreemde is dat in alle stukken natuurlijk 5 mei steeds terugkomt, als datum waarop een demonstratie plaatsvindt, maar niet wat de dag nu betekent en waarom het misschien van belang is om het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op betoging op die specifieke dag extra te respecteren, corona of niet. Geen enkel woord over de herinnering aan het eind van de Nazi-bezetting, waar 4/5 mei toch voor staan, toch vreemd.
De demonstratie eindigt waar die is begonnen. Voor Den Haag Centraal worden mensen gearresteerd. Waarom is niet geheel duidelijk, tuurlijk het niet opvolgen van de coronavoorschriften, maar een deel van de demonstratie is wel degelijk breed opgezet, misschien niet precies 1,5 meter afstand, maar toch gepaste afstand. Opdracht van de politie is echter voor het optreden zo snel mogelijk het protest te smoren: ”In vroeg stadium voorkomen dat demo groter wordt. Dus snel ingrijpen al bij 2 of meer demonstranten. Moet nog formeel met Burgemeester worden kortgesloten” (overleg 1-5-20). De autoriteiten willen koste was het kost voorkomen dat het protest groeit. Vandaar de grove inzet met arrestatie-eenheden, paarden, gevechtstenue en lange latten, ‘oprotten wappies’ hoor je de staat bij monde van waarnemend burgemeester Remkes roepen. De oogst, tachtig demonstranten aangehouden voor het overtreden van coronamaatregelen, opeengepakt in bussen met enkele centimeters tussen hun hoofden, allemaal voor de bescherming van de volksgezondheid, zie hier waar de staat echt voor staat in een crisis, zeker op Bevrijdingsdag 5 mei.
Politie stukken demonstratie 5 mei 2020 deel 1
Politie stukken demonstratie 5 mei 2020 deel 2
Politie stukken demonstratie 5 mei 2020 deel 3
Politie stukken demonstratie 5 mei 2020 deel 4
Uit het artikel Coronacrisis en recht
- Demonstratierechtelijke casus in coronatijd
Sinds de coronamaatregelen van kracht zijn, vonden er meerdere – al dan niet kennisgegeven – demonstraties plaats. Vaak werden deze demonstraties van overheidswege beperkt of zelfs verboden of beëindigd. In een van de gevallen heeft een rechter zich over de zaak gebogen. Op die zaak gaan wij hieronder allereerst in. Vervolgens staan we stil bij nog een aantal andere demonstratierechtelijke zaken, waarbij – indien relevant – de vraag centraal staat of de beperking, het verbod of de beëindiging juridisch houdbaar is.
4.1 Demonstratie voor daklozen in Amsterdam
Op zondag 29 maart 2020 wordt kennisgegeven van een demonstratie van twintig personen die op 1 april 2020 op anderhalve meter van elkaar voor de ingang van de Amsterdamse Stopera aandacht willen vragen voor de wijze waarop het gemeentebestuur omgaat met daklozen tijdens de coronacrisis.
De voorzitter van de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland verbiedt de demonstratie op grond van art. 5 lid 1 Wom ter bescherming van de gezondheid van onder meer de demonstranten en de politieambtenaren die de veilige afstand zullen moeten handhaven. De organisator heeft gezegd dat hij symptomen heeft die erop kunnen duiden dat hij drager is (geweest) van het coronavirus. De voorzitter wijst ook op het door de minister van Volksgezondheid uitgevaardigde verbod op samenkomsten, waarbij geen uitzondering zou zijn gemaakt voor demonstraties. Bovendien zouden de gedragingen van de organisator in de afgelopen periode niet hebben bijgedragen aan het vertrouwen dat hij de veilige afstand bij de demonstratie voortdurend zal kunnen handhaven.
De organisator tekent bezwaar aan bij de voorzitter en hangende het bezwaar verzoekt hij de rechter een voorlopige voorziening te treffen. De rechter wijst dit verzoek af. Hij is er niet van overtuigd dat de organisator kan garanderen dat de demonstratiedeelnemers en eventuele andere personen die zich bij het protest aansluiten of zich juist tegen het protest verzetten voortdurend voldoende afstand tot elkaar zullen bewaren. Daarmee zou niet alleen de gezondheid van de demonstranten en eventuele tegendemonstranten in het geding komen, maar ook die van politieambtenaren, omdat handhaving bij overtreding van de afstandsnorm veelal fysiek contact vergt. De rechter is van oordeel dat de voorzitter de eerdere ervaringen met de organisator heeft mogen meewegen, gelet ook op een politierapportage die dit onderbouwt.[13]
Het doelcriterium ‘ter bescherming van de gezondheid’ kan een demonstratiebeperking tijdens de huidige coronacrisis zeker rechtvaardigen. In de wetgeschiedenis wordt bij dit criterium de bestrijding van een epidemie genoemd als voorbeeld.[14] Een demonstratieverbod heeft echter de schijn van een disproportioneel middel, nu de organisator aangaf de afstandseis in acht te zullen nemen en slechts met een klein aantal personen te zullen demonstreren, waarbij hij ook nog bereid zegt te zijn om dit aantal naar beneden bij te stellen indien gewenst.
4.2 Demonstraties van de taxibranche in Den Haag
In dezelfde week als bovenstaande casus laat de (plaatsvervangend) voorzitter van de veiligheidsregio Haaglanden weten dat hij geen toestemming geeft voor een slechts via de sociale media aangekondigde demonstratie op het Malieveld van taxichauffeurs op dinsdag 31 maart 2020. Zij willen hun onvrede uiten over het uitblijven van een compensatieregeling voor de taxibranche. Volgens de voorzitter is het onverantwoord om met grote groepen bij elkaar te komen in een tijd waarin iedere Nederlander wordt opgeroepen om thuis te blijven. ‘Het is een bedreiging voor de volksgezondheid en daarom zal ik het niet toestaan’, aldus de voorzitter. Waarom de voorzitter meteen naar een ultimum remedium van een verbod grijpt, is ons een raadsel. Beperking in de vorm van het aantal deelnemers en de afstandseis zou heel effectief kunnen zijn geweest.[15]
Een week later, op maandag 6 april 2020, houden de taxichauffeurs alsnog een demonstratie waarvan zij de voorzitter formeel kennis hebben gegeven. Zij krijgen de beperking opgelegd dat de deelnemers in hun auto blijven en dat hun betoging uit maximaal dertig personen bestaat. Met dat aantal sluit de voorzitter op advies van de GGD aan bij het maximale aantal personen dat bij uitvaarten, huwelijksvoltrekkingen en godsdienstige of levensbeschouwelijke samenkomsten aanwezig mag zijn volgens art. 2.1 lid 2 aanhef en sub c en d van de (model)noodverordening van 26 maart 2020.
De beperking in het aantal personen lijkt ons gerechtvaardigd ‘ter bescherming van de gezondheid’ ex art. 2 Wom. De eis dat zij in hun auto moeten blijven gaat ver. Het was ons inziens voldoende geweest om in lijn met art. 2.2 van de (model)noodverordening een afstandsvoorschrift te stellen.
4.7 Demonstraties tegen de lockdown en de komst van 5G in Den Haag en Utrecht
Een dag eerder – op dinsdag 28 april – vindt er op Het Plein in Den Haag een niet-aangemelde demonstratie plaats van ten minste honderd personen die actievoeren tegen de ‘lockdown’ en de komst van 5G. Omdat er meer dan dertig mensen bijeen waren en men zich niet hield aan de anderhalve-meter-regel, worden de demonstranten op grond van art. 6 Wom gesommeerd zich te verplaatsen naar het Malieveld en anderhalve meter afstand van elkaar te houden. Omdat de demonstranten zich niet hielden zich aan de gegeven aanwijzingen, wordt de betoging op het Malieveld vanwege gezondheidsredenen vervolgens op grond van art. 7 Wom beëindigd door de voorzitter.
Een week later – op Bevrijdingsdag – vindt er op de Koekamp in Den Haag wederom een onaangekondigde demonstratie tegen de coronamaatregelen plaats, ditmaal van ongeveer driehonderd personen. Omdat demonstranten zich niet houden aan de anderhalve-meter-afstandseis, gaat de voorzitter op grond van art. 7 Wom over tot beëindiging van de demonstratie en geeft hij de demonstranten opdracht om uiteen te gaan. Maar liefst tachtig demonstranten die hieraan geen gevolg geven worden aangehouden.
Diezelfde dag vindt er in Utrecht een wel kennisgegeven anti-lockdown demonstratie plaats van ongeveer honderdvijftig personen die in een colonne van auto’s toeterend door de stad rijden. Volgens een woordvoerder van de gemeente Utrecht is aan deze demonstratie door de overheid geen strobreed in de weg gelegd.
De door de voorzitter in Den Haag gestelde aanwijzingen ter bescherming van de gezondheid komen ons alleszins redelijk voor. Het zich niet houden aan de in de noodverordening gestelde anderhalve-meter-eis, kan geen zelfstandige reden zijn om de demonstratie te beëindigen. De demonstranten brengen echter door die overtreding behalve hun eigen gezondheid ook die van handhavende politieambtenaren in gevaar. Dan lijkt een opdracht tot beëindiging en uiteengaan op zijn plaats. Aanhoudingen van demonstranten die zich niet aan de opdracht houden, is dan weer wat minder logisch.
Opmerkingen uit de Woo stukken
Geheim
- Drie TOOI informatierapporten openbare orde, rapportnummers 6612-2020, 6613-2020 en 6621-2020, d.d. 1 mei 2020;
- Signaalrapport DRIO (Den Haag), d.d. 2 mei 2020;
- OSINT Rapportage d.d. 4 mei 2020 ;
- Informatierapport demonstratie 5 mei, Den Haag, DRIO, RIK, d.d. 4 mei 2020
Vrijdag 1 mei 2020 14:06
FW: Veel aandacht voor Demo 5 Mei op internet
6621-2020 Rapport OOIR Tooi.pdf
Hoi …
zie bijgaande tooi rapportage waarin staat vanaf …uur verzamelen Malieveld. Denk dat we … uur moeten gaan beginnen?
Vrijdag 1 mei 2020 14:07
FW: Demonstraties tegen regering en COVID-19 beleid 5, 20 en 30 mei 2020 en communicatie in sociale media
6612-2020 Rapport OOIR Tooi.pdf
Mail staatsbosbeheer
Verzonden op: maandag4 mei 202017:31
Onderwerp: RE: Demonstratie dinsdag 5 mei
Zoals aangegeven willen wij geen medewerking verlenen aan een (niet aangemelde) demonstratie op het Malieveld. De potentiele schade is te groot voor het jonge gras, de net herstelde en ingezaaide delen inclusief de nu zachte toplaag. Dat geldt ook voor de bermen. Daarnaast faciliteren wij het Vrijheidsvuur op het Malieveld, op de enige plek die op dit moment in goede staat is.
Wel kunnen wij – zoals verzocht door het SGBO – de Boorlaan aan beide zijden opstellen, zodat voertuigen die niet elders kunnen worden opgevangen, korte tijd op de Boorlaan kunnen parkeren en/of via de Boorlaan kunnen worden afgevoerd richting de Utrechtsebaan. Dit alles onder begeleiding van de politie. Wij beschouwen dit als een back up optie, waarbij de politie erop toeziet het daar aanwezige Vrijheidsvuur, de aanwezige crew en voorzieningen, geen schade ondervinden.
Mocht de Boorlaan niet toereikend zijn/de situatie onverhoopt escaleren, dan is heeft het terreindeel waarop Cirque du Soleil stond (zijde Boslaan) waarschijnlijk het meeste incasseringsvermogen. Eventuele schade aan het terrein, willen we achteraf wel kunnen verhalen. Net als dat eventueel achtergebleven (zwerf)afval moet worden verwijderd.
Algemeen Draaiboek anti-COVID mtr 5 mei 2020
– een eventuele demonstratie/manifestatie te laten verlopen zoals vooraf is kennisgegeven en besproken
– als demonstranten zich niet aan de coronavoorschriften willen houden (de demonstratie zal dan onmiddellijk worden beëindigd)
– gezichtsbedekking in de vorm van sjaals, helm / bivakmuts en of andere vormen van gezichtsbedekking op basis van art. 5 WOM;
3.2.1 Demonstraties
Demonstraties moeten vier dagen van tevoren worden aangemeld. Demonstranten kunnen wel gevraagd worden of zij hun actie hebben aangemeld. Ook bij demonstraties die niet zijn aangemeld is het beleid erop gericht om deze zoveel mogelijk gewoon doorgang te laten vinden. Bij een demonstratie die mogelijk niet is aangemeld wordt deze onmiddellijk doorgegeven aan een leidinggevende, dan wel aan de meldkamer. Hierna zullen in overleg met de AC nadere instructies volgen.
3.2.2 Fasering
Evenals bij demonstraties en grote manifestaties wordt ook bij deze demonstratie uitgegaan van een gefaseerd en zo proportioneel mogelijk politieoptreden. Een eventueel optreden door de politie zal een gefaseerd karakter hebben. In geval van mogelijke wanordelijkheden of demonstraties begint het politieoptreden in de vorm van begeleiding door politiepersoneel gekleed in dagelijks tenue. Indien wanordelijkheden aanhouden, dan wel grootschalig worden, kan de mobiele eenheid optreden. Indien mogelijk in eerste instantie in ME-tenue (verschijningsvorm I of Il) en in laatste instantie in ME-tenue (verschijningsvorm 111). De politie zal altijd proberen personen te blijven aanspreken op hun gedrag. Steeds wordt getracht weer terug te keren naar een ‘normale’ situatie.
Het beleid is erop gericht in een zo vroeg mogelijk stadium te komen tot isolering en aanhouden van de ordeverstoorders.
Handelingskader terroristische incidenten
Juist in buitengewone situaties van extreem geweld zoals terroristische incidenten, wordt een beroep gedaan op onze kernwaarden: een integere, betrouwbare, moedige en verbindende politie voor iedereen. De politie staat voor de bescherming, begrenzing en bekrachtiging van de waarden van de rechtstaat. Van de politie wordt verwacht dat zij ook bij terroristische incidenten optreedt. Kenmerkend voor een terroristisch incident is dat de daders zeer zwaar geweld gebruiken tegen het leven van anderen, met het oogmerk om de samenleving angst aan te jagen en te ontwrichten. Dit kan een dilemma opleveren: niet optreden kan iets betekenen voor het leven van een ander en wel optreden kan iets betekenen voor je eigen leven.
Het uitgangspunt is: de politie treedt op. Ook bij dit soort ingrijpende incidenten geldt: “niets doen is geen optie”. Wel is een goede afvveging van belang tussen jouw eigen veiligheid, de veiligheid van burgers, die van je collega en jullie reële kans in een confrontatie. Optreden gebeurt met verstand en naar omstandigheid. Bepalend is onder meer de zwaarte van de geweldsmiddelen (automatisch wapen, pistool, explosief) en de hoeveelheid daders. De kans om de dader(s) te stoppen (overmeesteren, uitschakelen) is bij ernstig geweld erg moeilijk of zelfs onmogelijk. Maar het niet feitelijk kunnen stoppen van dit geweld, betekent niet dat je faalt. Jouw taak is meer! Dit handelingskader herhaalt de altijd geldende basisprincipes waar iedere politieambtenaar in geoefend is in reguliere situaties en biedt een handvat hoe te handelen bij een confrontatie met een (mogelijk) terroristisch incident tijdens de uitvoering van reguliere politietaken (noodhulp, opsporing, wijkzorg, buurtonderzoek of bewaking).
Het handelingskader richt zich op de periode tussen de start van het incident, tot het moment dat overname plaatsvindt door een gespecialiseerde dienst en gaat uit van politieambtenaren die zijn uitgerust met een vuurwapen. Vuurwapen dragende collega’s die niet optimaal zijn uitgerust (bv ontbreken portofoon), moeten hun inzet hierop afstemmen. Van on bewapende, niet-executieve collega’s worden geen offensieve handelingen verwacht. Zij dienen eerst zichzelf in veiligheid te brengen. Inzet alleen op instructies van de leiding (bv afzetting op veilige afstand).
Optreden bij incidenten met een terroristisch karakter
Hieronder volgen belangrijke handvatten voor optreden bij verschillende situaties. Er wordt onderscheid gemaakt in twee verschillende scenario’s: 1. je bent in dienst en krijgt de oproep om naar een terroristisch incident te gaan en 2. je bent in dienst en wordt onverwachts geconfronteerd met een terroristisch incident. In de praktijk kan echter noodzaak tot andere handelingen zijn; voorop staat jouw eigen vakkundigheid.
Scenario 1: je wordt opgeroepen om op te treden bij een incident met een terroristisch karakter
Scenario 2: je wordt onverwachts geconfronteerd met een terroristisch incident
Op 21 april heeft het kabinet de maatregelen verlengt tot 20 mei.
Toestand algemeen
28 april 2020 demonstratie Burgerbond Nederland
– Demonstratie niet aangemeld
– Contact organisatie zeer moeizaam
– Aanvang demonstratie OP het Binnenhof
– Verplaatst naar het Plein
– ca 150 deelnemers
– Livestream op Facebook
– Overtreden noodverordening
– Ingesloten en naar Malieveld verplaatst
– Na toespreken demonstratie geleidelijk ontbonden
– Veel pers aanwezig
– Klacht richting politie over niet optreden tegen overtreden noodverordening
Tijdens de demonstratie werd opgeroepen 5 mei weer te gaan demonstreren in Den Haag
Ook op social media wordt hiervoor opgeroepen deel te nemen
Veel overeenkomst met demonstratie gele hesjes
Toestand algemeen
Flankerende evenementen
Facebook oproep: ‘geen Pinkpop, geen cross, dat betekent wij gaan los’- protest tegen de inperking van burgers door de overheid
Opdracht
De demonstratie ordelijk en onverstoord laten verlopen
Uitvoering Tolerantiegrenzen
De-escalerend politieoptreden, servicegericht en vriendelijk
De politie draagt bij aan de reductie van de besmettingskans. Dit doen we op een verbindende manier. We doen een beroep op het gezonde verstand en verantwoordelijkheid van mensen om bij te dragen aan het voorkomen van het verspreiden van het Coronavirus. Als het nodig is wordt er streng gehandhaafd, maar pas nadat aanspreken op gezonde verstand daaraan vooraf is gegaan.
12.00 uur Intentie demonstranten naar Binnenhof te gaan
De Wereld kijkt mee!!!!
– Wij werken veilig / Wij letten op elkaar
– Wij gebruiken op professionele wijze geweld
– Wij gebruiken correcte taal
– Wij hebben de uitstraling van een krachtige ME
Wij maken het verschil !!!!
Demo vrijheid van het volk
- Dinsdag 28 april ongeveer 150 zouden komen demonstreren
- 3 locaties Binnenhof, Malieveld, Plein
- Uiteindelijk ongeveer 100/200 demonstranten aanwezig
- Inzet … om binnenhof vrij te houden en groep n te boxen
- Grimmige sfree
- Na vordering zijn demonstranten huiswaarts gegaan
BLOOS
Beleidsuitgangspunten
Demonstratie 5 mei wordt door burgermeester niet toegestaan, indien er demonstranten verschijnen worden zij aangehouden op basis van de WOM.
BLOOS
Beleidsuitgangspunten
– Demonstratie alleen op het Malieveld
– Indien demonstranten zich niet aan Coronavoorschriften, houden dan demo direct beëindigen (na contact BM)
– Artikel 5 WOM (bescherming van de gezondheid)
BLOOS
Beleidsuitgangspunten
- Het voorkomen dat een demonstratie ontstaat op een andere locatie in het centrum van Den Haag dan op het Malieveld;
- ….
- Een Eventuele demonstratie/manifestatie op het Malieveld in goede orde te doen verlopen en in lijn met de maatregelen in verband met COVID-19 (1,5m afstand);
Stop de Lockdown
Georganiseerd door …
1 gaan 0 geïnteresseerd
Omstandigeheden (1)
– Dinsdag 5 mei om 10 uur verzamelen Malieveld van 12-15 demonstreren op het Binnenhof. … (TOOI/FB)
– Nog steeds veel berichten over de demonstratie in Den Haag (FB).
– … (TOOI)
Omstandigheden (2)
– Veel aandacht op internet voor de demonstratie op 5 mei in DH, er wordt opgeroepen zowel geweldloos als met geweld te demonstreren (FB)
– Minimaal … facebookgroepen waarin wordt opgeroepen te demonstreren, berichten worden massaal gedeeld (FB)
– Weerstand tegen coronamaatregelen en lockdown, grimmige oproepen (FB)
– Meenemen van … en dragen van t-shirts Demonstratie van het Volk
– Boeren komen niet demonstreren in DH (Telegram)
1e vooroverleg SGBO DEMO 5 mei 2020 (overleg 1-5-20)
Omstandigheden demo
– Demo is niet aangekondigd via officiële weg
– Demo wordt niet toegestaan en moet worden voorkomen via WOM (is op 30-4 besproken met OOV gemeente). Logistiek wordt dit een probleem waardoor opgeschaald is naar SGBO.
– Kader is optreden en aanhouden, optreden is voorkomen en obv WOM handhaven (art 5 WOM)
– Opdracht AC: snel op en afschalen demo, geen grote groepen politie op locatie voorafgaand aan demo
– Afgelopen dinsdag demo van zelfde doelgroep geweest met tussen 150 en 200 demonstranten, was een verrassing en iom Burgemeester toegestaan mits 1,5 m. Demonstranten hielden zich niet aan richtlijn waardoor demo werd ontbonden.
– Demonstranten zijn voornamelijk via CS gekomen
Uitgangspunten optreden
– Veel media aanwezig, beeld dat werd geschetst dat demonstranten veel ruimte kregen en niet gehandhaafd werd.
– Juridisch kader: WOM (uitzonderingsgrond Volksgezondheid), demo’s vallen niet onder noodverordening
– In vroeg stadium voorkomen dat demo groter wordt. Dus snel ingrijpen al bij 2 of meer demonstranten. Moet nog formeel met Burgemeester worden kortgesloten.
HCOM
– Aanzuigende werking mediabeeld
– Afstemmen woordvoering burgemeester (actie HCOM), berichten dat er wordt opgetreden
– Voorbereiden te verwachten vragen vanuit socialmedia (actie HCOM)
HOHA niet nodig voor demo
HOHA – Uitwerken scenario inboxen (COVID proof)
2e vooroverleg SGBO DEMO 5 mei 2020 (overleg 4-5-20)
– Demonstratie gaat toch gefaciliteerd worden op het Malieveld, zij moeten zich wel houden aan de l,5m afstand. Voorafgaand aan optreden zal door AC contact worden gelegd met de Burgemeester
– Via Social media zijn er diverse oproepen tot actie in het hele land, AMS en OON ook SGBO,
– Locaties …
– Oproep via minimaal … facebookgroepen, social media lijkt te ontploffen richting S mei
– … is landelijk bekend en roept ook op tot demo op 5 mei
HMOB
– Monitoring uitzetten voor snelwegen bij de LE.
1e Overleg SGBO 09.00 uur Demo COVOD (05-05-20)
HCOM
– Teksten op straat aangebracht op de Leijweg, teksten anti maatregelen
– Besluit: inzetten zodra demo is toegestaan, niet op voorhand
2e Overleg SGBO 10.00 uur Demo COVOD (05-05-20)